Kırgızistan

Kırgızistan, Orta Asya'da bulunan bir devlettir. Şimdiye kadar, çoğu yabancı için az bilinen bir ülke olmaya devam ediyor. Bununla birlikte, bu dağlık ülkenin eski bir tarihi, pitoresk Tien Shan dağları, Issyk-Kul gölü, mineral ve kaplıcaları, ortaçağ kervansarayları ve hatta kayak merkezleri vardır. Kırgızistan başkanlık, laik, üniter bir cumhuriyettir.

Genel bilgi

Nüfus — 6.256.700 kişi, bunların %52'si Kırgızlar, %22'si Ruslar, %13'ü Özbekler. Eyalette Ukraynalılar ve Tatarlar da yaşıyor. Toplamda, devlet topraklarında yaklaşık 70 millet var. Kırgızistan'da iki resmi dil Kırgızca ve Rusça'dır. İnananlar arasında çoğunluk Sünni Müslümanlar ve Hristiyanlardır. Para birimi som'dur. Başkent Bişkek'tir (966 bin nüfuslu). Diğer büyük şehirler Oş, Celal-Abad, Tokmok'tur.

Yüzölçümü bakımından ülke dünyada 85., BDT ülkeleri arasında 7. sırada yer almaktadır. Kırgızistan, BM, BDT, Avrasya Ekonomik Birliği, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü, Şanghay İşbirliği Örgütü, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Türk Devletleri Teşkilatı üyesidir.

Tarih, coğrafya, kültür, zihniyet

Kırgızistan topraklarında yaşayan insanların en eski izleri Paleolitik döneme kadar uzanmaktadır. Nüfusun ana mesleği, bölgedeki yay ve okların varlığıyla değerlendirilebilecek çanak çömlek üretimi, toplanma ve avcılık olarak kabul edildi. 12. yüzyıldan itibaren, Altın Orda birlikleri tarafından nüfusun toplu köleleştirilmesi başlar. Kırgız halkı bağımsızlığını birkaç kez kaybetmiş ama her seferinde yeniden kazanmıştır.

13. yüzyılın başında Moğolların egemenliğine giren Kırgızlar, 14. yüzyılın sonunda özgürleşmişlerdir. Kırgızistan 4 ülke arasında yer almaktadır: Kazakistan, Çin, Tacikistan ve Özbekistan. Bu ülkelerin insanları da göçebe bir yaşam sürdüler, bu nedenle 1700 yılına kadar Kırgızistan sakinleri kabilelerinin egemenliği altına girdi. 1750'lerde, 19. yüzyılın başında halkın yeniden daha güçlü bir hanlığın yönetimi altına girmesine rağmen, 20. yüzyıla kadar süren yerel aşiretler arasında aşiret ilişkileri oluşmaya başladı. Böyle bir hükümet sisteminde, halkın kendi lideri vardı — manap. Kırgızların kendilerini Kokand Hanlığı'ndan kurtarma arzusu, 1850'de on yıl boyunca alevlenen kitlesel ayaklanmalara yol açtı. Aynı zamanda Kırgız topraklarının Rusya'ya fiilen ilhakı başladı.

1924'te Kırgızistan'a Cumhuriyetler Birliği'nin bir parçası olan bir devlet statüsü verildi — Kırgız SSC. 1930'larda endüstrinin aktif gelişimi başladı: kömür çıkarıldı, demir dışı metalurji geliştirildi. 1991 yılında, 31 Ağustos'ta, SSCB'nin dağılmasından sonra, Kırgızistan kendisini bağımsız bir Kırgız Cumhuriyeti ilan etti. 20. yüzyılın sonunda ülkede bir takım ekonomik sıkıntılar başladı. Devlet ekonomisinin restorasyonu bu güne kadar devam ediyor.

Kırgızistan Orta Asya'da yer almaktadır. Kuzeyde Kazakistan, doğuda Çin, batıda Özbekistan ve güneybatıda Tacikistan ile komşudur. Denize erişim yoktur. Bu ülkenin toplam alanı 198.500 kilometrekare ve devlet sınırının uzunluğu 3.878 km'dir. Kırgızistan topraklarının %80'den fazlası Tien Shan dağ sisteminde yer almaktadır. Ülkenin güneybatısında Pamir-Alay dağ sistemi, kuzey ve güneybatısında ise verimli Fergana ve Çui vadileri yer alır. En yüksek noktası, yüksekliği 7.439 metreye ulaşan Pobeda Zirvesidir. Kuzeydoğuda, Tien Shan dağlarında, dünyanın en büyük ikinci dağ gölü olan Issyk-Kul Gölü vardır.

Kırgızların kültürel hayatı, sadece göçebe yaşamın etkisi altında değil, aynı zamanda bölgeye ve insanlara boyun eğdiren hanlıkların ve devletlerin etkisi altında da şekillendi. Kırgızların göçebe bir halk olması nedeniyle her şey doğaya daha yakın olmak için yapılmıştır. Giysiler doğal malzemeden yapılmıştır, ancak her zaman insanların güzellik standartlarını karşılamıştır. İklim değişikliğine önceden hazırlanmak için çeşitli kıyafet türleri de yapıldı. Yerel kültürdeki ana hayvan attır. Sadece bir ulaşım aracı olarak değil, evlilik töreninde de önemli bir rol oynar.

Kırgızistan'ın yüksek teknoloji toplumuna girmesine rağmen, eski gelenekler devam etmekte ve korunmaktadır. İnsanlar çok misafirperver ve insanlara karşı tutumludur ve ayrıca dünyanın doğasını takdir eder ve onunla ilgilenmeye çalışırlar. Yerel kültürü gerçekten tanımak için turistler yaz aylarında jailoo'yu ziyaret etmelidir (Kırgızistan'da yüksek dağ merası bu şekilde adlandırılır, deniz seviyesinden 2500-3000 metre yükseklikte bulunur).

Kırgızlar dost canlısı ve birleşmiş bir halktır. Topraklarını içtenlikle seviyorlar ve atalarının kurduğu asırlık gelenekleri destekliyorlar. Örneğin, modern Kırgız toplumunda hala aşarlar var — amacı karşılıklı yardımlaşma olan insan toplulukları. Kırgızlar bazı büyük işlerle başa çıkmak için arkadaşlarından, komşularından, akrabalarından destek isterler ve hep birlikte işe koyulurlar, böylece hızlı ve kaliteli bir sonuç alırlar. Bu gelenek, insanların ancak yardımlaşma, dayanışma ve dostluk sayesinde ayakta kalabildikleri zamanlardan gelmiştir. Kırgızlar mesleki faaliyetlerde olduğu kadar ekonomik işlerde de gayretlidir. Tutarlı ve verimli çalışmayı bilirler. Yaratıcılıkla donatılmış, becerikli ve birçok yönden yaratıcı.

Bu insanların ayırt edici bir psikolojik özelliği, herhangi bir durumu kontrol etme yeteneğidir. Birçok Kırgız, güçlü bir ruha sahip güçlü iradeli bireylerdir. Genellikle görünümleri içsel gücü vurgular. Göçebe yaşam tarzı, atalar arasında yabancılara karşı dostluğun ortaya çıkmasına neden oldu. Özellikle Orta Asya'da yaşayan kardeş halklara saygı ve hürmet gösterirler.

Güç

2010 yılının mevcut Anayasasına göre Kırgızistan parlamenter bir cumhuriyettir. Başkanı 6 yıllığına seçilen Cumhurbaşkanı'dır. Tek kamaralı parlamento 5 yıl için seçilen 120 milletvekilinden oluşur. Eyaletteki başlıca siyasi partiler Ata-Jurt, SDPK, Ar-Namys, Respublika ve Ata-Meken'dir.

Zhogorku Keneş, Kırgız Cumhuriyeti'nin parlamentosudur. Yetkileri dahilinde yasama ve denetim işlevlerini kullanan en yüksek temsil organıdır. Kırgız Cumhuriyeti'nin yargı sistemi Anayasa ve kanunlarla kurulur ve Yüksek Mahkeme ile yerel mahkemelerden oluşur.

Ekonomi

Kırgızistan, tarımsal sanayi ülkeleri kategorisine giriyor. Kırgızistan'ın ana geliri çiftçilik ve tarımdır. Ulusal ekonominin güçlü yönleri: hidroelektrik ve turizm potansiyeli, ucuz vasıflı işgücü, maden yatakları. Topraklarının %75'i dağlık olan ülke, altın, kömür ve cıva çıkarma konusunda uzmanlaşmıştır. 17 hidroelektrik santrali, tüm cumhuriyete ve komşu devletlere elektrik sağlıyor. Tarım işletmelerinin %85'i hayvancılıkla uğraşmaktadır. Turizm aktif olarak gelişiyor. Dağ ve plaj turizmi, ulusal ekonominin gelişmekte olan sektörleridir ve GSYİH'nın %5'ini oluşturur.

Kırgızistan, bağımsızlığının ilk yıllarında ekonomik bir krizle karşı karşıya kaldı. Bu, esas olarak SSCB'nin çöküşünün ve daha sonra piyasa ekonomisine geçişi engelleyen Doğu Avrupa ülkeleriyle ekonomik bağların yok edilmesinin bir sonucu olarak oldu. Kırgızistan'ın ihracatı ithalatından 2 kat daha azdır. Ülke ekonomisinin temel sorunları, etkileyici bir dış borç olan sanayi işletmelerinin modası geçmiş maddi temelidir.

Kırgızistan'ın yıllık GSYİH büyümesi %5-15'tir. Dinamikleri esas olarak madencilik hacmine bağlıdır. Ülkede ucuz hammadde ve iş gücü, güvenli bir siyasi ortam var.

GSYİH'nın büyük bir yüzdesi, finansal ve eğitim hizmetleri sağlayan şirketler tarafından oluşturulmaktadır. Ülkede 25 banka ve 52 üniversite bulunmaktadır. Düşük eğitim maliyeti, diğer BDT ülkeleri, Hindistan, Türkiye ve Çin'den Kırgız üniversitelerini cezbetmektedir.

Kırgızistan'da yabancı ve yerel para biriminin ithalatı (ve ihracatı) konusunda herhangi bir kısıtlama yoktur. Tüm para beyannameye dahil edilmelidir. İslam ahlakına aykırı edebiyat ithal edemezsiniz. Nadir kuşlar, hayvanlar, değerli taşlar ve altın ihraç edemezsiniz.

İş ortamı

Demokratik bir ülke olarak Kırgız Cumhuriyeti, ana ilkeleri serbest girişim, serbest fiyatlandırma sistemi, serbest rekabet ve devlet düzenlemesi olan karma bir ekonomik sisteme bağlıdır. Sanayi sektöründeki gelişme, ağırlıklı olarak enerji endüstrisi, demir dışı metalurji ve gıda endüstrisi tarafından sağlanmaktadır. Tarımdaki başarılar esas olarak köylü çiftlikleri tarafından sağlanmaktadır. Son yıllarda, işleme işletmeleri Kazakistan ve Rusya'ya ürün tedarik etmek için aktif olarak gelişiyor. Ancak kapasiteleri küçüktür, bu da bu endüstrinin modernizasyonu için pahalı ve modern ekipmanların satın alınmasını engeller.

Ülkenin ekonomik kalkınmasını engelleyen temel sorun siyasi istikrarsızlıktı. Daha önce, girişimciler çoğu zaman yolsuzluğu bir engel olarak gösteriyordu. Bunlar, Ticaret ve Sanayi Odası'nın (CCI) yaptığı anketin sonuçlarıdır.

Yatırım ortamı

Kırgız Cumhuriyeti, oldukça yüksek risk düzeyine sahip bir sınır pazarı olmaya devam ediyor. Ancak hükümet, sürdürülebilir ekonomik büyümeyi desteklemek için daha büyük ve daha çeşitli doğrudan yabancı yatırımı (FDI) çekme ve yeşil bir ekonomi geliştirme arzusunu dile getirdi. DYY'ye yönelik resmi tutumlar olumlu olmasına ve yabancı mülkiyet veya kontrolüne ilişkin yasal kısıtlamalar bulunmamasına rağmen, uygulamada yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılardan daha fazla incelemeye tabi olabilir. Ülkenin yatırım için elverişli bir ortam sağlama becerisi hâlâ birçok zorlukla karşı karşıya.

Madencilik sektörü, tarihsel olarak Kırgız Cumhuriyeti'ne en fazla DYY çeken sektör olmuştur. Bununla birlikte, tekstil, tarım, eğitim, franchising ve bilgi teknolojisi dahil olmak üzere diğer büyüyen sektörler hem yerli hem de yabancı yatırımcıların ilgisini çekiyor.

Kırgız hükümeti iklim değişikliği ile mücadele ve sürdürülebilir kalkınma taahhüdünü artırdığı için yeşil yatırım, potansiyel yatırımcılar için bir başka umut verici alandır. 2021'de Kırgız Cumhuriyeti Küresel Metan Taahhüdüne katıldı ve aynı zamanda hidroelektrik, enerji verimliliği ve metan azaltma gibi sektörlere yatırım yapmak isteyen yabancı şirketler için birçok fırsat açan revize edilmiş Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkıları açıkladı.

İş ve yatırım destek yapıları

Kırgız Cumhuriyeti'nde iş kurmak, işyeri kaydı için asgari sermaye şartının kaldırılması, belirli kayıt ücretlerinin kaldırılması ve kayıt sürelerinin kısaltılmasıyla daha kolay hale geldi. Kırgız Cumhuriyeti'ndeki tüzel kişilerin, şubelerin veya temsilciliklerin kaydı, “tescil kaydı” ve “tek durak noktası” uygulaması temelinde gerçekleştirilir. Bir tüzel kişinin devlet kaydı, gerekli belgelerin bir ücret karşılığında sunulduğu tarihten itibaren üç iş günü içinde gerçekleştirilir.

Doğrudan yatırım akışını teşvik etmek için Aralık 2020'de Parlamento, “Kırgız Cumhuriyeti'nin Yatırım Desteğine İlişkin Bazı Yasama Kanunlarında Değişiklik Yapılmasına Dair” yasayı kabul etti. Bu kanun, yatırım konularıyla ilgili aşağıdaki kuralları sağlar. Yatırımcılara, projelerini başlatmalarına yardımcı olacak bir hizmet paketi sağlayan "yatırım lotları" kavramı tanıtıldı. Yerel makamların arazi transferini gerçekleştirme hakkı vardır.

Kırgız Kalkınma ve Yatırım Ajansı, 10 milyon som'dan fazla yatırım yapmış kişiler için yatırımcı vizesi için Dışişleri Bakanlığı'na başvurma hakkına sahiptir. Ayrıca, kamu-özel sektör ortaklığına (PPP) ilişkin mevzuatta yapılan değişiklikler, prosedürü basitleştirmeyi ve daha fazla yatırım çekmeyi amaçlamaktadır.